طبق آمارهای رسمی روزانه بیش از ۷ میلیارد تومان هزینه مصرف و استعمال دخانیات در کشور می‌شود. و بیش از سه برابر آن نیز هزینه درمان بیماری‌ها و امراض مرتبط با آن است. دود ناشی از دخانیات ترکیب پیچیده‌ای است که بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی مُضر در آن وجود دارد.
هم اکنون سالانه ۵.۴ میلیون نفر در سراسر جهان در اثر استعمال دخانیات جان شیرین خود را از دست می‌دهند. یعنی تقریباً هر روز بیش از ۱۵ هزار نفر در جهان به دلیل مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. باید متذکّر شد که دخانیات در ایران هم سالانه موجب مرگ و میر ۷۰ هزار نفر می‌شود. به عبارتی دیگر، مصرف دخانیات در ایران و جهان در هر شش ثانیه از شبانه روز یک قربانی می‌گیرد.
طبق تحقیقات به عمل آمده از طرف سازمانها و نهادهای سلامت محور در سراسر جهان، استعمال دخانیات از جمله مهمترین دلایل کاهش عمر انسان است. در واقع به طور میانگین، مصرف دخانیات ۱۵ سال از عمر مفید یک انسان را می‌کاهد و نیز می‌تواند نهایتاً به مرگ یک میلیارد انسان تا پایان قرن حاضر منجر شود.
طبق شواهد می‌توان گفت که افراد سیگاری به طور متوسط و در بهترین حالت پنج سال پیرتر نسبت به افراد غیرسیگاری به نظر می‌رسند. همچنین بیش از نیمی از افراد سیگاری نهایتاً به دلیل مصرف دخانیات می‌میرند. و البته نیمی از مرگ‌های ناشی از مصرف دخانیات هم در دوران بهره‌وری و پُر بازده میانسالی یک شخص سیگاری روی می‌دهد. از طرفی، سیگار کشیدن علاوه بر زیان‌های جسمی فراوان، می‌تواند زمینه‌ساز اعتیاد به مواد مخدّر افیونی هم باشد.
با مصرف کردن دخانیات احتمال دارد به چه بیماری‌هایی مبتلا شویم؟
بنا بر گزارش اِن‌جی اوهای (سازمان‌های مردم نهاد) مبارزه با دخانیات، مصرف دخانیات در ایران و جهان دلیل عمدۀ انواع بیماری‌های قلبی و سکته‌های مغزی است. باید توجه داشت که نیکوتین، مونوکسید کربن و برخی مواد مُضر دیگر موجود در سیگار از علل و عوامل اصلی بیماری‌های قلبی و عروقی هستند. مادۀ نیکوتین باعث افزایش اسید در معده و بروز زخم معده و زخم اَثنی‌عشر می‌شود.
همچنین نیکوتین باعث افزایش احتمال لخته شدن خون در مویرگها می‌شود. خودِ دود سیگار هم باعث بروز بیماری‌های گوناگون لثه، خرابی و زرد شدن دندان‌ها و نیز بوی بد دهان می‌شود. از طرفی دیگر استعمال دخانیات موجب بروز انواع سرطان‌های حنجره، حلق، مری، نای، ریه، معده و پانکراس هم خواهد شد.
خطرهای ناشی از دود غیرمستقیم دخانیات
هر ساله در جهان بیش از ۱۶۵۰۰۰ کودک به علت سیگار کشیدن دیگران و اطرافیان خود دچار امراض خطرناک می‌شوند و نهایتاً می‌میرند. مثلاً خطر بُروز سرطان ریه در زنان غیر سیگاری که در معرض دود غیر مستقیم سیگار هستند، ۲۸ درصد افزایش می‌یابد.
همچنین هر ساله، قرارگیری افراد مختلف در معرض دود غیرمستقیم دخانیات موجب بیش از ۶۰۰ هزار مرگ زودرس در این افراد می‌شود. باید دانست که مواجهه با دود انواع دخانیات عامل ایجاد نقایص عصبی در کودکان افراد سیگاری می‌شود. از طرفی طبق تحقیقات، حتی میزان پایین مواجهه با دود دخانیات نیز برای ایجاد خطر مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی کافی است.
همچنین مواجهه با دود دخانیات، خطر بروز انواع سرطان پستان را در زنان تا ۷۰ درصد افزایش می‌دهد. و باعث التهاب در گوش میانی کودکان نیز می‌شود. برآورد می‌شود که ۳۳ درصد از مردان غیر سیگاری و ۳۵ درصد از زنان غیر سیگاری در سطح جهان، به طور مستمر در معرض دود غیر مستقیم دخانیات قرار دارند.
برای کنترل مصرف دخانیات باید چه کنیم؟
افزایش مالیات بر مصرف دخانیات، یکی از مواردی است که می‌تواند مصرف آن را کاهش دهد. حتی پیش بینی می‌شود که افزایش ۱۰ درصدی نرخ دخانیات مصرف آن را می‌تواند تا هشت درصد کاهش دهد.
از طرفی دیگر اعلام می‌شود که افزایش ۱۰ درصدی قیمت دخانیات موجب کاهش ۴۲ میلیون نفر فرد سیگاری در جهان می‌شود. یعنی به طور خلاصه اِعمال محدودیت در استعمال دخانیات می‌تواند مصرف آن را تا حدود ۱۰ درصد کاهش دهد.
زنگ خطر استعمال قلیان
بنا به اعلام جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران، اسانس‌های افزودنی به تنباکوی قلیان، ضرر و زیان قلیان را چندین برابر می‌کند. همچنین استفاده از دهانۀ مشترک در شلنگ قلیان، خطر سرایت انواع بیماری‌های مُهلک از جمله هِپاتیت (التهاب حادّ کبدی) را افزایش می‌دهد.
باید توجه داشت که مصرف کنندگان قلیان نسبت به مصرف کنندگان سیگار در معرض مواد سمی بسیار زیادتری هستند. همچنین ذغال مورد استفاده در قلیان، مقدار زیادی مونوکسید کربن را وارد بدن می‌کند. همچنین نوزاد مادرانی که در دوران حاملگی خود قلیان مصرف می‌کنند، به کمبود وزن دچار می‌شوند و معمولاً غیر طبیعی و با مشکلات خاصی به دنیا می‌آیند.
گردآوری، ویرایش و نگارش: کاروک
