پشم سنگ (پشم معدنی) که به انگلیسی: Rockwool نام دارد نوعی عایق حرارتی برودتی، صوتی و رطوبتی است، با تحمل دمای ۷۵۰+ درجه سانتیگراد (سلسیوس) و همچنین نقطه ذوب ۱۳۰۰ درجه سلسیوس و نیز تحمل سرمایی تا ۳۰- درجه سانتیگراد. پشم سنگ دارای ضریب انتقال حرارتی بسیار کمی است.
کاربردهای پشم سنگ در زندگی ما و صنایع
قدرت عایقی پشم سنگ در برابر عوامل و ناهنجاری‌های محیطی ۳۳ برابر بیشتر از دیوار بُتونی و نیز ۲۲ برابر بیش از دیوار آجر سفالی است. این عایق ساختمانی صنعتی، متشکل از نوعی الیاف معدنی است. به همین خاطر گاهی اوقات به آن Mineral Wool هم گفته می‌شود. بسیار جالب است که بدانید مواد تشکیل دهندهٔ اولیه برای تولید این عایق، از نوعی سنگ آتشفشانی به نام سنگ بازالت است.
بازالت، سنگی سخت، سیاه و ریزدانۀ آتشفشانی است، که حدوداً دارای ۴۵ الی ۵۰ درصد عنصر سیلیس است. و از نظر شیمیایی سنگی قلیایی محسوب می‌شود. سیلیس، سیلیسیُم یا همان سیلیکُن، با نشان شیمیایی Si ؛ یکی از عناصر شیمیایی و از خانوادهٔ شبه فلزات است. که در گروه چهاردهم و دورهٔ تناوبی سوم از جدول مَندلیُف قرار دارد.
پشم سنگ چیست و چه کاربردی در زندگی ما و صنایع دارد
این عنصر در واقع یک جامد بلورین، ترد و در عین حال سخت است که رنگی آبی خاکستری و درخشان دارد. عدد اتمی (تعداد پروتون‌های موجود در هسته اتم) این عنصر ۱۴ است. چهار الکترون هم در لایهٔ ظرفیت اتم آن قرار دارد.
و اما فرم‌های تولید
پشم سنگ در انواع و اشکال مختلفی تولید می‌شود. مانند: ایزوترم (به صورت پشم خام فله‌ای)، ایزو بلانکت (به فرم‌های پتویی)، ایزو پایپ (لوله‌ای شکل)، فنوپانل (به شکل تخته‌های فشرده) و فنوفِلَت (لحافی شکل).
کاربردهای پشم سنگ در زندگی ما و صنایع
پشم سنگ کاربردهای مختلف و متنوعی در همه جا دارد. من‌جمله صنایع نفتی و پالایشگاهی، تأسیسات نیروگاهی، صنایع مواد خوراکی و غذایی، بناها و صنایع ساختمانی و تأسیساتی و حتی در گل‌خانه‌های با فناوری هیدروپونیک (روش کِشت گیاهان، بدون استفاده از خاک).
کاربرد پشم سنگ برای بهینه‌سازی مصرف انرژی
اصلی‌ترین مزیّت پشم سنگ، بکارگیری آن برای کاهش هزینه‌های بالای مصرف انرژی است. یعنی استفاده از آن برای عایق‌بندی‌های حرارتی برودتی در هنگام بنا کردن ساختمانهای صنعتی، اداری و مسکونی. و البته، بکارگیری این نوع عایق تا حدودی هزینه‌های ساخت‌و‌ساز و قیمت نهایی را بالا می‌برد.
موارد مصرف پشم سنگ چیست و چه کاربردی در زندگی ما و صنایع دارد
پشم سنگ در برابر رطوبت
محصول پشم سنگ، عملکرد قابل قبولی نیز به عنوان یک عایق رطوبتی دارا می‌باشد. این نوع از عایق به خوبی می‌تواند مقدار زیادی رطوبت را در خود نگه دارد. و مانع عبور نَم از دیوارها و سقف‌ها و کف‌ها شود.
کاربردهای پشم سنگ در زندگی ما و صنایع
پشم سنگ در برابر آتش
از دیگر ویژگی‌های بارز عایق پشم سنگ، مقاومت خوب آن در برابر آتش می‌باشد. پشم سنگ همچون نوعی حفاظ مستحکم در برابر آتش عمل می‌کند، زیرا آتش‌گیر نیست و شعله‌ور هم نمی‌شود. طبق تجارب مهندسی، هنگام بروز حریق در سازه‌های فلزی فولادی، به دلیل داغ شدن و جذب حرارت زیاد توسط سازه، ستون‌ها و پل‌های فولادی مقاومت مکانیکی خود را از دست می‌دهند و در نتیجه کل سازه و ساختمان فرو می‌ریزد.
پشم سنگ چیست و چه کاربردی در زندگی ما و صنایع دارد
بنابراین در این گونه موارد از عایق پشم سنگ برای عایق کاری اطراف سازه‌های فلزی می‌توان استفاده کرد. آزمایشات فنی مهندسی نشان می‌دهند در صورت وقوع حریق در بناهایی که از عایق‌بندی پشم سنگ در آنها استفاده می‌شود، تا ده ساعت بعد از شروع آتش سوزی هیچ مشکلی برای ساختمان به وجود نمی‌آید. به شرطی که تا پایان این مدّت آتش مهار شده باشد.
با وجود همه محسّنات پشم سنگ، این محصول معایبی هم دارد
بر اساس بعضی از گزارش‌های میدانی، این عایق مدرن و محبوب، می‌تواند در مواردی باعث خارش سطح پوست، سوزش چشم‌ها و برخی حسّاسیت‌های دیگر برای انسان شود. البته، طبق تحقیقات علمی اثرات منفی پشم سنگ بر سلامتی انسان خیلی کمتر از پشم شیشه (پشم شیشه ماده‌ای است مرکب از الیاف بسیار نازک شیشه) گزارش شده است.
ولی به هر حال این محصول نیز مانند پشم شیشه می‌تواند عوارض جانبی مختلفی داشته باشد، هر چند بسیار کمتر. بنابراین به توصیۀ متخصصان سلامت و پزشکی، بهتر است برای حفظ کامل سلامتی خود در هنگام کار، استفاده و نصب پشم سنگ، حتماً از ماسک، عینک و دستکش استفاده کنیم. زیرا که در هنگام نصب پشم سنگ، احتمال پخش و ریزش ذرات آن و ورود آنها به چشم‌ها و مجاری سیستم تنفسی و ایجاد حساسیت آزاردهنده وجود دارد.
نقاط ضعف و موارد منفی در کاربرد پشم سنگ
– شروع ریزش پشم سنگ، با گذشت زمان
– افت کیفی این نوع عایق به مرور زمان
– ایجاد خارش، پس از نصب غیر اصولی
– نیاز به عملیات شاسی کشی برای نصب، و هزینه نسبتاً بالای آن
جایگزین‌هایی احتمالی برای پشم سنگ
بروز مشکلاتی که پشم سنگ دارد، باعث شد تا این روزها استفاده از پشم سنگ در صنایع کمی محدود شود. همچنین به علت غیر قابل تجزیه بودن این نوع پشم معدنی و چالش‌های مرتبط با سلامتی آن، موادی جایگزین برای این پشم معدنی می‌توان در نظر گرفت. چند نمونه از این مواد عایق شامل کَنَف، کتان، پشم مصنوعی، چوب و چوب پنبه هستند.
گردآوری، ویرایش و نگارش: کاروک
