بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) که تحت عنوان “PD” هم در همه جا معرفی می‌شود، نوعی اختلال پیش‌رونده، مُخرِّب و درازمدت در دستگاه عصبی مرکزی مغز انسان است. این عارضه عمدتاً بر روی سیستم حرکتی بدن اثرات منفی دارد و در واقع به مرور زمان آن را به شکل جدی مُختل می‌کند. نشانه‌های ظاهری این بیماری معمولاً به آرامی و به تدریج خود را آشکار می‌کند.
بیماری پارکینسون چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟
در ادامه با پیشرفت روزافزون بیماری، علائم و نشانه‌های غیرحرکتی نیز یکی یکی بروز و ظهور پیدا می‌کنند. در این میان، آشکارترین نشانه‌های نوبرانۀ این بیماری عبارتند از؛ مشکلات خواب، حواس پرتی، لرزش در دست‌ها و پاها، احساس خشکی در حرکات بدن و اِسلوموشن یا کُند شدن حرکات اندام‌ها. البته یک سری نشانه‌های شناختی و رفتاری نیز وجود دارند که از پیامدهای این بیماری به شمار می‌روند.
این نشانه‌ها در اغلب افراد به شکل اختلال افسردگی، اضطراب و یا فِقدان علاقه به کار و زندگی و دوری از هیجان، بروز می‌کنند. متأسفانه در مراحل پیشرفته‌تر بیماری پارکینسون، حتی می‌توانیم شاهد زوال عقل نیز باشیم که شرایط را برای بیمار و اطرافیان او بسیار دشوار می‌کند.
بیماری پارکینسون چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟
علل و عوامل اصلی بُروز بیماری پارکینسون
عوامل و شرایط محیطی
شاید تعجب کنید که قرار گرفتن در معرض استنشاق سُمومی مانند حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها می‌تواند زمینه‌ای مناسب برای ابتلاء به پارکینسون فراهم کند. و شاید خیلی بیشتر تعجب کنید اگر بدانید؛ کسانی که هرگز در طول عمر خود لب به سیگار نزده‌اند و هرگز هم نوشابه و یا نوشیدنی کافئین‌دار نخورده‌اند، کمی بیش از سایر افراد در ریسک ابتلاء به پارکینسون قرار دارند.
بیماری پارکینسون چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟
البته معنی این سخن این نیست که فوراً شروع به سیگار کشیدن و نوشابه خوردن کنید. زیرا سیگار و نوشابه در بلند مدت به حدّی زیان‌آور هستند که آن مقدار کمِ احتمال و ریسک ابتلاء به پارکینسون را که ناشی از عدم استفاده آنها است را، می‌توان به راحتی نادیده گرفت.
پارکینسونِ ناشی از مصرف دارو!
با کمال حیرت، تحقیقات نشان می‌دهد که برخی داروهای پزشکی در مواردی، در ابتلاء انسان به بیماری پارکینسون دخیل هستند. اما باید گفت، پارکینسون ناشی از مصرف نوعی دارو، معمولاً با توقّف استفاده از همان داروی بخصوص، قابل درمان و برگشت است.
بیماری پارکینسون چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟
اما به یاد داشته باشید، این فقط در مواردی صادق است که بیماری در مراحل اولیه خود باشد. بنابراین توجه کنید برخی از داروها می‌توانند شما را به قلمرو بیماری پارکینسون وارد کنند. داروهای زیر را خیلی با دقت و فقط با تجویز پزشک فوق تخصص مصرف کنید.
فنوتیازین – کلرپرومازین – پرومازین – بوتیروفنون – هالوپریدول – بنپریدول – متوکلوپرامید – تترابنازین – ام‌پی‌تی‌پی
علل و عوامل ژنتیکی
تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد بیماری پارکینسون، نتیجۀ تعاملی نامیمون و پیچیده میان عوامل ژنتیکی و عوامل و شرایط محیطی است. گزارش‌های تخصصی نشان می‌دهند حدود ۱۵ درصد افرادی که مبتلا به پارکینسون هستند، خویشاوند درجه یکی دارند که او هم مبتلا به عارضه پارکینسون است. همچنین ۵ تا ۱۰ درصد اشخاص گرفتار پارکینسون، به خاطر جهش در یکی از چند ژِن مشخص در بدن آنها، به این بیماری مبتلاء شده‌اند.
نشانه‌ها و علائم پارکینسون
علائم حرکتی
معمولاً مرض پارکینسون بر مبنای چهار نشانهٔ اصلی مشخص می‌شود. این نشانه‌ها عبارتند از: ارتعاش و لرزش دست‌ها و پاها حتی در حال استراحت (اصطلاحاً؛ Tremor)، کُندی حرکات دست و پا (اصطلاحاً؛ Bradikensi)، سفتی و خشکی دست و پا و همه بدن (اصطلاحاً؛ Regidity)، صورت مات و ماسکی شکل (اصطلاحاً؛ Flatface).
بیماری پارکینسون چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟
در اوایل بیماری، ارتعاش اندام‌ها معمولاً به صورتی ملایم و فقط در یک طرف بدن مشاهده می‌شود. به همین دلیل این مسئله زیاد جدّی گرفته نمی‌شود و احتیاجی هم به درمان احساس نمی‌شود. اما به تدریج با پیشرفت بیماری، فرد حتی دیگر قادر نخواهد بود لرزش‌های شدید اندام‌های خود را کمی کنترل کند. بخصوص هنگامی که فرد مبتلاء می‌خواهد تمرکز بیشتری داشته باشد، اوضاع بدتر هم می‌شود.
علائم عصبی روانی
بیماری پارکینسون می‌تواند باعث مشکلات عدیدۀ عصبی روانی، از سطوح خفیف گرفته تا خیلی شدید شود. از جملۀ این اختلالات می‌توان به اختلال شناختی، اختلال فکری و در ادامه اختلالات رفتاری اشاره کرد. اختلالات شناختی عارضۀ پارکینسون، ممکن است در همان بدو امر خود را به خوبی نشان دهند.
بیماری پارکینسون چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟
بارزترین نقص‌های شناختی در پارکینسون، اختلالات کارکردهای اجرایی هستند که می‌توانند شامل؛ مشکل در برنامه‌ریزی تصمیمات، تفکر انتزاعی، کنترل تکانه‌های محیطی، حافظهٔ کاری و مسئله کنترل توجه، باشند. از دیگر مشکلات شناختی در این بیماری عبارتند از؛ کاهش سرعت پردازش ذهنی، اختلال در بازیابی حافظه، اختلال در ادراک و حتی تخمین درست زمان. البته در مورد بازیابی اطلاعات حافظه، معمولاً در بیشتر موارد با دادن یک سرنخ به فرد بیمار، قضیه حل می‌شود.
روان‌پریشی
روان‌پریشی، علامتی دیگر از وجود پارکینسون است. این نشانه حدوداً در ۵۰ درصد مبتلایان نمایان می‌شود. این ۵۰ درصد از مبتلایان به پارکینسون، طی روند پیشرفت بیماری خود، گاه و بی‌گاه دچار توهّم و هذیان می‌شوند. البته توهّمات بیمار ممکن است حالت خفیف داشته باشد. مثلاً: حس کند کسی به سرعت در اطرافش حرکت می‌کند یا اینکه کسی دائماً پشت سرش ایستاده. ولی در موارد شدید، شخص بیمار دچار توهّمات بسیار واضح دیداری و افکار پارانویا می‌شود. اما معمولاً توهّمات شنوایی در پارکینسون خیلی شایع نیست.
بیماری پارکینسون چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟
تغییر رفتار و خلق‌وخو
تغییر رفتار و خلق‌وخو نیز در میان اشخاص مبتلا به پارکینسون نسبت به دیگران شایع‌تر است. رایج‌ترین مشکلات خُلقی در مبتلایان به پارکینسون عبارتند از؛ افسردگی، بی‌تفاوتی و هم‌زمان اضطراب. خود افسردگی ممکن است علائمی مانند پارکینسون داشته باشد. مثل: خستگی مفرط، بی‌خوابی و مشکلات تمرکز. به همین جهت، گاهی اوقات تشخیص این دو از یکدیگر دشوار می‌شود.
گردآوری، ویرایش و نگارش: کاروک
