تفاوت ژن و دی ان ای با کروموزوم از نظر علوم ژنتیک\\. ابتدا کمی از علم ژنتیک بدانیم. ژنتیک شاخه‌ای از علوم پزشکی جدید است که به مطالعۀ ژن‌ها، به عنوان کُنِشگران اصلی سازنده و انتقال دهندۀ الگوهای وراثتی در ژنوم‌های موجودات زنده می‌پردازد. با درک هر چه بیشتر عملکرد ژن‌ها و تأثیرگذاری آنها بر سلامت انسان، دانشمندان قادر به شناسایی بسیار بهتر علل بیماری‌ها و در نتیجه تولید داروهای مؤثرتر هستند.
تفاوت ژن و dna با کروموزوم
ژنوم چیست؟
ژنوم را می‌توان پکیج کاملی از تمام دستورالعمل‌های ژنتیکی یک موجود زنده به حساب آورد. اجزای تشکیل دهنده ژنوم سه قسمت است.
DNA: نوعی مولکول زیستی پایه است که دستورات ژنتیکی موجودات زنده را برای پردازش ارائه می‌کند.
ژن‌ها: مجموعه‌ای از DNA ها هستند که برای تولید پروتئین‌هایی خاص، کُدگذاری شده‌اند.
کروموزوم‌ها: ساختارهایی در درون سلول‌های زنده هستند که مجموعۀ ژن‌ها در داخل آنها قرار می‌گیرند.
ژنوم‌ها شامل تمام اطلاعات مورد نیاز برای ساختن یک اُرگانیسم بخصوص، و همچنین مجوز رشد و توسعه آن در آینده هستند. جالب اینکه حتی ویژگی‌های فیزیکی یک موجود زنده و نحوه عملکرد سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های خاص را هم، ژنوم آن موجود تعیین می‌کند.
تفاوت ژن و dna با کروموزوم
هر موجودی که به لحاظ بیولوژیکی زنده باشد دارای ژنوم است. انسانها، گیاهان، حشرات، پرندگان، خزندگان، جهندگان، درندگان، جوندگان، چرندگان، انواع ماهی‌ها و آبزیان و حتی باکتری‌ها، همه و همه دارای ژنوم هستند. البته برخی از گونه‌های زیستی حاوی ژن‌های بیشتری در ژنوم خود، نسبت به سایر مخلوقات هستند.
مثلاً: هر ژنوم انسان در حدود ۲۰ الی ۲۵ هزار ژن را در خود جای می‌دهد. یا مثلاً ژنوم باکتری‌ها که ساده‌تر است، فقط از یک رشته DNA تشکیل شده. نکته شگفت‌انگیزتر این است که با وجود ژنوم متمایز در هر گونۀ زیستی، حتی هر موجود زنده در آن گونۀ خاص نیز ژنوم منحصر به فردی برای خود دارد. به طور مثال هیچ دو انسانی وجود ندارند که ژنوم آنها دقیقاً یکی باشد. به همین دلیل است که هیچ دو مخلوقی در جهان دقیقاً و ۱۰۰% شبیه هم نیستند.
DNA دقیقاً چیست؟
دی اِن ای (DNA) مخفّف عبارت اسید دئوکسی ریبونوکلُئیک است. dna ها در واقع آجرهای سازنده ژن‌های ما هستند. درون هر DNA یک کد شیمیایی ویژۀ زیستی و منحصر به فرد وجود دارد که تمامی عملکردهای زیست شناختی بدن موجودات زنده اَعَمِ از سوخت و ساز، ایمنی، رُشد، تکامل و …….را ناوبری و هدایت می‌کند. این کُد با آرایش خاص چهار ترکیب شیمیایی، معروف به بازهای نوکلئوتیدی شناخته می‌شود. این بازها عبارتند از:
آدِنین (A)
سیتوزین (C)
گُوانین (G)
تیمین (T)
تفاوت ژن و dna با کروموزوم
ژن چیست؟
در واقع ژن‌ها مجموعه‌ای از DNA ها هستند که برای تولید پروتئین‌هایی خاص، کُدگذاری شده‌اند. ژن‌ها را می‌توان عامل اصلی انتقال وراثت دانست. هر موجودی دارای دو نسخه از هر ژن است که یکی از آنها به او ارث رسیده است. نسخه‌ای که از والدین به شما ارث می‌رسد تعیین کنندۀ خصوصیات زیادی است. اینکه چشمان شما قهوه‌ای یا آبی یا مشکی باشد، موی سر، قد، اندام و حتی زمینۀ بیماری ها…….همۀ اینها از نسخه وراثتی به شما منتقل می‌شود.
تفاوت ژن و dna با کروموزوم
جالب اینجاست که ژن‌های کُدگذاری شده فقط حدود ۱ تا ۵ درصد از ژنوم انسان و بسیاری دیگر از موجودات را تشکیل می‌دهند. مابقی ژنوم از dna های غیر کدگذاری شده‌ای به اسم “DNA های اضافی” تشکیل شده است. این نوع DNA ها پروتئین تولید نمی‌کنند، ولی مسئول تنظیم عملکرد صحیح ژن‌های کُدگذاری شده هستند.
و اما کروموزوم چیست؟
می‌توان گفت که ژن‌ها در قالب واحدهایی با نام کروموزوم بسته‌بندی می‌شوند. تمام ما انسانها دارای ۲۳ جفت کروموزوم هستیم که در مجموع می‌شود ۴۶ کروموزوم جداگانه. جای قرارگیری کروموزوم‌ها در هسته و مرکز هر سلول زنده بدن است. هر جُفت از کروموزوم‌ها شامل دو کروموزوم به نامهای X و Y هستند. اینها در جنسیت شما نقش مستقیم دارند و تعیین می‌کنند که شما مذکر باشید یا مؤنث.
تفاوت ژن و dna با کروموزوم
از ۲۳ جفت کروموزوم در زنان، یک جفت کروموزوم X و X وجود دارد. در حالی که در مردان از ۲۳ جفت کروموزوم، فقط یکی Y و X است، و ما بقی X و Y هستند. ۲۲ جفت کروموزوم‌های دیگر اُتوزومال نام دارند، که سایر اجزای بدن ما را همراه با عناصر دیگر تشکیل می‌دهند. البته ژن‌های خاصی در این کروموزوم‌ها وجود دارند که ممکن است غالب یا مغلوب باشند!.
• اُتوزومال غالب به معنی این است که جهت بُروز یک صفت در مولود (مثل: رنگ چشم یا زمینه بیماری سرطان در یک فرد) تنها کافی است یکی از والدین آن صفت را داشته باشد.
• اما در اُتوزومال مغلوب برای ایجاد یک صفت خاص در مولود؛ هر دو والد باید آن صفت را در ژن خود داشته باشند.
گردآوری، ویرایش و نگارش: کاروک
