تاریخچه شروع کاشت و پرورش درخت نخل خرما (Phoenix dactylifera) به بیش از ۷۰۰۰ هزار سال قبل بر می گردد. نخل یکی از قدیمی‌ترین گیاهان کشت شده به دست انسان محسوب می شود. این درخت معمولاً در مدارهایی با زاویه و عرض جغرافیایی کم ( ۰ الی ۳۰ درجه ) نسبت به خط استوا قابلیت رشد و ثمردهی دارد.
میوه خرما از گذشته های دور تا به اکنون نه تنها برای مصارف تغذیه ای بسیار مهم بوده، بلکه به طور سنتی نیز جهت اهداف مختلف پزشکی و درمانی مورد استفاده قرار می گرفته. مطالعات جدید علمی نیز به خوبی نشان می دهد که بسیاری از انواع این میوه تاریخی به واسطه خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی خود می توانند به پیشگیری از بسیاری بیماری ها و بهبود اغلب شاخص های سلامت انسان کمک شایانی کنند.
نکته بسیار جالب این است که طبق آخرین آمار بیش از ۳۰۰۰ گونه مختلف از میوه خرما در سرتاسر جهان وجود دارد. و همه این گونه ها به طرز خارق العاده ای از نظر طعم، اندازه، رنگ، بافت، خواص آنتی اکسیدانی و . . . . . . به لحاظ علمی، نسبت به هم دارای تفاوت های ملموسی هستند.
ارزش غذایی انواع خرما در یک نگاه
در کل، همه انواع خرماها به‌طور طبیعی سرشار از ویتامین‌های ارزشمندی مثل : B6، A ، K ،C ،D هستند. در این میان سه نوع ویتامین K ، A ، B6 بسیار به رشد استخوان‌ها و بهبود سلامت چشم‌ها کمک می‌کنند. فیبر موجود در میوه خرما نیز سلامت روده ها را بهبود می بخشد و همچنین به طور طبیعی میزان کلسترول بد خون ( LDL ) را کاهش می‌دهد.
همچنین مواد معدنی موجود در خرما مانند : آهن، پتاسیم، منیزیم و سدیم تمام فعالیت های بیوشیمیایی بدن مثل تولید آنزیم ها، هورمون ها و فرایند تولید انرژی را کنترل و بهبود می‌بخشند. و نیز این مواد معدنی برای سوخت‌وساز و عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن بسیار مفید هستند.
فولات ( شکل طبیعی ویتامین B9 ) موجود در خرما نیز برای زنان باردار از جهات بسیاری مفید است ( کمک به سنتز و بازسازی DNA ، روند تقسیم سلولی کامل تر ، افزایش گلبول‌های قرمز خون ، کمک به شکل گرفتن «متیونین» { متیونین یک نوع اسید آمینه است که برای ساخت پروتئین و وزن گیری جنین اهمیت زیادی دارد } ).
رابطه فی مابین خرما، آلزایمر و پوست!
همچنین بین مصرف منظم میوه خرما و کاهش خطر ابتلا به بیماری زوال عقل و در نتیجه عملکرد شناختی بهتر در افراد مسن ارتباطی مستقیم وجود دارد. تحقیقات نیز نشان داده که مصرف خرما می‌تواند به طرز مؤثری سرعت پیشرفت بیماری آلزایمر را کاهش داده و علائم بهبودی را در بلند مدت تقویت کند. آزمایش هایی هم که روی موش‌ها انجام شده نشان داده که خوردن خرما برای مدت طولانی نقش مثبتی در پیشگیری از التهاب مغزی ایفا می کند.
یکی دیگر از فواید مهم میوه خرما، نقش آن در بهبود سلامت و زیبایی پوست است. زیرا که خرما حاوی ویتامین‌های C و D نیز هست که این دو ویتامین باعث افزایش کیفیت و کمیت ملانین پوست ( رنگدانه های پوست ) شده و نیز به جذب آب و در نتیجه قابلیت ارتجاعی پوست به خوبی کمک می کنند. به بیان دیگر این دو ویتامین تأثیر بسزایی در جوان ماندن و شفافیت پوست دارند. همچنین مصرف خرما برای مبارزه با مشکلات پوستی مانند خارش و بثورات پوستی ( ضایعات پوستی ) نیز می تواند مفید باشد.
در ادامه این مقاله به معرفی تعدادی از مشهورترین انواع میوه خرما در ایران و سراسر جهان می پردازیم
خرمای عجوه
این خرما (Ajwa) از انواع نیمه خشک آن است و معمولاً مزه ای بسیار شیرین دارد. خرمای عجوه از انواع بسیار شناخته شده و مشهور میوه خرما است که اصالتاً در شهر مدینه کشور عربستان کشت می شده و می شود.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای امبرا
خرمای امبرا (Ambera) از با کیفیت‌ترین و گران‌ترین انواع میوه خرما است. این خرما نیز در مدینه واقع در کشور عربستان کشت و فرآوری می شود. یکی از ویژگی های ظاهری و جالب خرمای امبرا اندازه بزرگ آن نسبت به سایر انواع این میوه است. همچنین خواص شفابخشی طبیعی و درمانی متعددی نیز برای این خرما بیان شده. به همین خاطر امبرا به یکی از خوراکی های پر مصرف در شبه جزیره عربستان تبدیل شده است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای برحی
خرمای برحی (Barhi) دارای مزه شیرین تند و عطری قوی و معمولاً به رنگ زرد اُخرایی است. برحی جزء کوچکترین انواع خرما است که بافتی تا حدودی ترد دارد. یکی از امتیازات این نوع خرما، ماندگاری بالا در طول ایام است. اصالتاً برحی بومی کشور عراق است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای دیری
خرمای دیری (Dayri) همچنین دارای عطر و مزه ای قوی و شیرین و بافتی نرمینه است. این نوع خرما دارای اندازه ای متوسط متمایل به بزرگ است و پوستی به رنگ قهوه ای غلیظ یا سیاه ملایم دارد.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای دگلت نور
دگلت نور (Deglet Noor) نوعی از خرما است با بافتی ترد و عطر و طعمی شیرین و ملایم که تا حدودی نیز خشک است. از مزه دگلت به عنوان طعم واقعی خرمای اصیل نیز یاد می کنند. دگلت نور از اندازه های متوسط تا بزرگ متنوع است و رنگ پوستش زمانی که کاملاً رسیده می شود از کهربایی به قهوه ای تیره تغییر می کند. به جرأت می توان خرمای دگلت نور را یکی از مهم‌ترین خرماهای تجاری دنیا به حساب آورد. این خرما از محبوبیت بالایی نیز در جوامع عربی برخوردار است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای حلاوی
از دیگر انواع خرما، حلاوی (Halawy) است که بافتی نرم و لطیف و عطر و طعمی شیرین به مانند عسل دارد. خرمای حلاوی پوستی به رنگ قهوه ای مایل به طلایی و سایزی کوچک تا متوسط دارد.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای خضراوی
خضراوی (Khadrawy) هم از انواع خوشمزه، شیرین و نرم خرما به حساب می آید. این نوع خرما از اندازه ای متوسط تا بزرگ برخوردار است و ابتدا نارنجی رنگ است و سپس که رسیده می شود به رنگ قهوه ای روشن در می آید. اصل خرمای خضراوی متعلق است به کشور عراق.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای خولا
خرمای خولا (Khola) دارای عطری خوش، مزه ای شیرین و پوستی به رنگ کارامل ( قهوه ای متمایل به طلایی ) است. خولا زمانی که تازه و نوبرانه است حالت چسبندگی خاصی دارد. این نوع خرما در بسیاری از مناطق عرب نشین جهان همراه با قهوه عربی مصرف می شود. خرمای خولا پوستی شل و نسبتاً نازک دارد و بومی شبه جزیره عربستان است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای خضری
خضری (Khudri) خرمایی است شیرین و رنگی دارد قهوه ای متمایل به تیره. پوست خرمای خضری کمی چروکیده است و رگه رگه به نظر می رسد. خضری از انواع نیمه خشک خرما محسوب می شود که جویدن آن برای اکثر افراد کار سختی نیست.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای مبروم
خرمای مبروم (Mabroom) از گونه های با کیفیت این میوه است که مزه ای شیرین و دلپذیر دارد. مبروم از گونه های نرم خرما است که اصالتاً عربی است و در شبه جزیره عربستان کشت می شود. این نوع خرما دارای ظاهری کمی چروکیده اما پوستی نسبتاً شفاف به رنگ قهوه ای تیره است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای مکتوم
خرمای مکتوم (Maktoom) جزء انواع درشت خرما است و پوستی ضخیم اما نرم به رنگ قهوه ای مایل به سرخ دارد. این نوع خرما دارای مزه ای ملایم و شیرین و همچنین بافتی نرم است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای صفوی
خرمای صفوی (Safawi) دارای رنگی سیاه و از انواع تقریباً نرم میوه خرما است. این خرما بسیار شیرین مزه و سرشار از انواع ویتامین های مغذی است. اصل خرمای صفوی در شهر مدینه واقع در کشور عربستان کشت می شود و به خاطر خواص شفابخشی آن، بسیار مورد توجه است. خرمای صفوی بیشتر در اندازه های متوسط و مستطیلی شکل یافت می شود.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای سکری
خرمای سکری نیز (Sukkari) بافتی ترد مانند دارد که البته بسیار هم شیرین است. این خرما به دلیل دارا بودن مواد مغذی معدنی شناخته شده، و بومی عربستان است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای توری
خرمای توری (Thoory) طعم و مزه ای شیرین اما ملایم دارد. توری دارای بافتی خشک، یکپارچه و مستحکم است. این نوع خرما دارای سایزی متوسط تا بزرگ است و رنگ آن نیز طلایی مایل به قهوه ای می باشد. البته خرمای توری از انواع خرماهای دیر رس به شمار می رود.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای عنبره
این نوع خرما (Anbara) از انواع بسیار بزرگ میوه خرما به شمار می رود که دارای هسته ای کوچک و ظاهری توپر است. عنبره جزء خرماهای گران قیمت است که دارای مزه ای شیرین و پوستی به رنگ قهوه ای است. درخت نخل این نوع خرمای محبوب و مرغوب بیشتر در شهر مدینه واقع در کشور عربستان به عمل می آید.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای زاهدی
زاهدی (Zahidi) از انواع نیمه خشک خرما است که دارای عطری خوش و طعمی شیرین است. این نوع خرما بیشتر در اندازه های متوسط یافت می شود که پوستی نرم و براق به رنگ قهوه ای روشن دارد. اما بافت زیرپوستی و خوراکی آن به رنگ زرد طلایی است. شکل ظاهری خرمای زاهدی غالباً بیضَوی است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای پیارم
پیارم از گران قیمت ترین انواع خرما در کشورمان ایران است. این خرما از انواع نیمه خشک و دیر رس به حساب می آید. بیشتر قند موجود در خرمای پیارم از نوع قند فروکتوز است ( معروف به قند میوه که حدود ۲ برابر شیرین تر از شکر معمولی است و در صورت مصرف بی رویه، مضر است ) . درخت نخل خرمای پیارم در ایران و غالباً در استان هرمزگان کشت و فرآوری می شود.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای گنتار
خرمای گنتار جزء خرماهایی است که هسته کوچکی دارند. این خرما نیز به نسبت دیگر گونه های خرما از قابلیت ماندگاری بالایی برخوردار است و از ارقام پر طرفدار و صادارتی محور استان خوزستان محسوب می شود. گنتار بافتی نیمه خشک، ظاهری بیضَوی و رنگی متمایل به قهوه ای تیره دارد.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای مضافتی
خرمای مضافتی یکی از شناخته شده ترین و خوشمزه ترین انواع خرما در ایران و جهان است که نوع مرغوب آن پوستی به رنگ سیاه دارد.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای شاهانی
شاهانی از جمله خرماهای تَر و با کیفیت بالا محسوب می شود. این خرما بافتی نرم و چسبناک دارد و معمولاً از آن برای تهیه انواع شیره خرما استفاده می شود. از دیگر نام های این خرمای محبوب می توان به شاوانی یا شونی و خورَک اشاره کرد.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای کبکاب
در دسته بندی کلی خرماها، کبکاب در زمرۀ خرماهای نیمه خشک قرار می گیرد. پوست کبکاب نسبت به انواع دیگر خرماها ضخیم‌تر است، که این خود یک نقطه ضعف به لحاظ کیفی محسوب می شود. این خرما غالباً در بهبهان کشت می شود و جزء خرماهای شیره دار است.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
خرمای خاصویی
خاصویی جزء انواع مرغوب خرما است که قابلیت نگهداری بالایی دارد. این خرما قد و قواره ای کوچک و ظاهری شبیه بامیه دارد. خرمای خاصویی بیشتر به رنگ قهوه ای روشن است و معمولاً در استان خوزستان به عمل می آید.
انواع خرما و خواص آنها برای سلامتی
گردآوری، ویرایش و نگارش: کاروک
