مفهوم زمان، پدیده‌ای است که می‌توان حضورش را در ضربان قلب خود، در طلوع و غروب خورشید یا در لحظات انتظار برای رسیدن یک موعد خاص حس کرد. پدیده‌ای نامرئی که بر جهان ما حمکرانی می‌کند. همه جا همچون سایه‌ای پیوسته همراه ماست. هر چند مفهوم زمان کاملاً با زندگی ما عجین است.
اما عجیب است که هر وقت به تفکر درباره آن می‌نشینیم تنها چیزی که بدست می‌آوریم، انبوهی از سوالات بی‌پاسخ است. اینکه ماهیت و مفهوم زمان چیست؟. چرا به نظر می‌رسد که زمان جریان دارد؟. به نظر شما می‌توان در زمان به آینده و گذشته سفر کرد؟. آیا می‌توان گذشت زمان را متوقف کرد؟. آیا زمان فقط زاییده ذهن ماست! یا در جهان بیرونی هم واقعاً مفهومی به نام زمان وجود دارد!.
معمّای مفهوم زمان آیا حل شدنی است!؟
دانشمندان چه می‌گویند!
اما جالب‌تر آنکه برخی از دانشمندان مطمئن نیستند که واقعاً ماهیّت و مفهومی به نام زمان وجود دارد یا نه!. ماجرای حذف پارامتر زمان از معادلات فیزیک به اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی باز می‌گردد. در آن دوران جان ویلر، فیزیکدان برجسته آمریکایی (که یکی از آخرین همکاران انیشتین محسوب می‌شد) با همکاری فیزیکدانی دیگر بنام “برایش دوویت” تصمیم گرفتند معادلات نظریه کوانتومی را روی کل جهان اعمال کنند.
اما شاید از خود بپرسید چه ربطی مابین معادلات کوانتومی و کل جهان و کیهانِ به این عظمت وجود دارد؟. در پاسخ باید گفت، از آنجایی که براساس نظریه بیگ بنگ، کل جهان مادی ما از نقطه‌ای بسیار ریز به اندازه توپی کوچک و البته با چگالی فوق‌العاده، فوق‌العاده … بالا متولد شده و بعد شروع به انبساط کرده است.
بنابراین در نخستین لحظات پس از تولد آن، به کارگیری معادلات نظریه کوانتومی الزامی به نظر می‌رسد. پس ویلر و دوویت تلاش برای اِعمال نظریه کوانتومی را بر کل جهان آغاز کردند. آنها بی‌وقفه در جستجوی معادله‌ای بودند که بتواند تابع موج کوانتومی کل جهان را توصیف کند.
معمّای مفهوم زمان آیا حل شدنی است!؟
این دو فیزیکدان سرانجام در تابستان سال ۱۹۶۷ موفق شدند معادله مورد نظر خود را بیابند. اما در این معادله یک نکته عجیب و شگفت‌آور وجود داشت. اینکه در این معادله، پارامتر زمان به طور خود به خود کلاً از معادله حذف شده بود. این به آن معنا بود که از نگاه نظریه کوانتومی، در کل کیهان، اساساً زمان وجود ندارد!.
پس اگر به راستی پدیده‌ای به اسم زمان در کل جهان وجود ندارد، چه عاملی سبب می‌شود ما ظاهراً تصور کنیم که مفهوم زمان در حال گذر است؟. جولیا باروبی، فیزیکدان و فیلسوف دانشگاه آکسفورد در کتاب خود با عنوان «پایان زمان» که در سال ۱۹۹۹ میلادی منتشر کرد، پاسخ جالبی را برای این معما مطرح کرده. بنا بر نظر این فیزیکدان، کل جهان را می‌توان به فریم‌های یک فیلم سینمایی تشبیه کرد.
همان طور که در تک تک فریم‌های یک فیلم چیزی بنام زمان وجود ندارد در کل کیهان هم مفهومی به نام زمان وجود ندارد. جهان همواره همانند فریم‌های یک فیلم سینمایی کیهانی، صرفاً در لحظه حال حضور دارد. به عبارتی تغییرات و تحولات جهان را به جای مفهوم زمان می‌توان صرفا با مجموعه یا شبکه‌ای از لحظات حال، توصیف کرد.
گردآوری، ویرایش و نگارش : کاروک
